چهارمین دریاچه بزرگ دنیا اکنون به بیابانی مرگبار تبدیل شده
به گزارش بلندانیوز، پیش از دهه 1960، دریاچه آرال Aral Sea یکی از بزرگ ترین منابع آب شیرین دنیا بود و در گستره ای وسیع میان ازبکستان و قزاقستان می درخشید. اما امروز، آنچه از این دریاچه به جای مانده، تنها تکه های کوچکی از آب است که حدود 8000 کیلومتر مربع را پوشش می دهند، در حالی که بستر خشک آن اکنون به بیابانی تازه به نام آرال کوم Aralkum Desert تبدیل شده است.
تأثیرهای مرگبار خشک شدن دریاچه آرال
پژوهش ها نشان می دهند که از سال 1984 تا 2015، مقدار گرد و غبار معلق در جو منطقه تقریباً دو برابر شده و از 14 میلیون به 27 میلیون تُن متریک رسیده است. این گرد و غبار که از بستر خشک شده دریاچه برخاسته، کیفیت هوا را در شهرهای اطراف به شدت کاهش داده و حتی تا 800 کیلومتر دورتر توسعه یافته است. این بحران، علاوه بر تشدید ذوب یخچال های طبیعی، بحران آب منطقه را نیز وخیم تر نموده است.
طوفان های گرد و غبار نمک های سمی را در سراسر منطقه پراکنده می نمایند و باعث نابودی محصولات کشاورزی در صدها کیلومتر دورتر و آلودگی منابع آب آشامیدنی شده اند. اما آنچه این گرد و غبار را از سایر بیابان های طبیعی خطرناک تر می نماید، وجود ترکیبات شیمیایی به جای مانده از آزمایش های سلاح های شیمیایی شوروی و مقادیر بالای کودها و سموم کشاورزی است که از مزارع صنعتی به این دریاچه وارد شده اند.
چرا دریاچه آرال خشک شد؟
بین دهه 1960 تا 1990، دو رودخانه اصلی منطقه - آمودریا Amu Darya و سیردریا Syr Darya - که از کوهستان ها سرچشمه می گرفتند و دریاچه آرال را تغذیه می کردند، برای آبیاری مزارع پنبه در وسعت 7 میلیون هکتار تغییر مسیر داده شدند. این سیاست کشاورزی بزرگ که از دوران شوروی شروع شد، باعث کاهش سریع سطح آب دریاچه شد و آن را به دو بخش جداگانه تقسیم کرد. در نهایت، شوری آب به جای مانده به سطحی بالاتر از آب های اقیانوس رسید و حیات بومی دریاچه را نابود کرد.
با فروپاشی زیست بوم منطقه، هزاران نفر که به وسیله صیادی زندگی می کردند، معیشت خود را از دست دادند. امروز، بقایای زنگ زده کشتی های ماهیگیری در شن های بیابان آرال کوم پراکنده اند و به نمادی از این فاجعه تبدیل شده اند.
تأثیرات انسانی و کوشش برای مهار بحران
پژوهش ها نشان داده اند که قرار گرفتن در معرض گرد و غبار آلوده منطقه، باعث افزایش مسائل سلامتی در میان ساکنان، از جمله ناهنجاری های مادرزادی در نوزادان شده است. برای کاهش این بحران، دولت های منطقه در حال اجرای پروژه های گسترده ای برای پوشاندن بستر خشک دریاچه با گیاهان مقاوم به شوری هستند.
دانشمندان محلی در پی گونه هایی از گیاهان هستند که بتوانند در خاک بسیار نمکی این منطقه رشد نمایند. در همین حال، اتحادیه اروپا و سازمان USAID نیز برای اجرای این طرح های گسترده یاری هایی ارائه نموده اند، اما هنوز معین نیست که این حمایت ها تا چه زمانی ادامه خواهند داشت.
دریاچه آرال؛ زنگ خطری برای تمام دنیا
فاجعه آرال تنها یک بحران منطقه ای نیست. تحقیقات نشان داده اند که دریاچه ها و منابع آبی داخلی در آفریقا، خاورمیانه، اروپا، استرالیا و ایالات متحده نیز به علت توسعه کشاورزی صنعتی و فشارهای تغییرات اقلیمی در حال کوچک شدن هستند.
دریاچه آرال، نمونه ای هشداردهنده از پیامدهای پیچیده و مرگبار بی توجهی به منابع آبی طبیعی است. اگر این روند ادامه یابد، منطقه ها بیشتری در سراسر دنیا با سرنوشت مشابهی روبه رو خواهند شد و بحران آب، یکی از جدی ترین تهدیدات برای نسل های آینده خواهد بود.
منبع: یک پزشک