خانه حاجتمندان اینجاست - بلندانیوز

قدیمی ها می گفتند 200 سالی قدمت داشت و در طی سالیان گذشته چند باری بازسازی شده بود. برای همین این روزها اثری از دیوارهای کاهگلی در حسینیه نیست؛ آنچه در طول 2 قرن حیات حسینیه فرحزاد باقی مانده، خاطرات شب های عزاداری در ایام محرم است و پیرغلامانی که عمری در آن به عزاداران امامحسین(ع) خدمت کرده اند. حسینیه فرحزاد این روزها میزبان بیش از 3 هزار نفر از عزاداران از گوشه و کنار شهر است و آوازه روضه خوانی ها و مراسم عزاداری در آن به گوش همه اهل تهران رسیده است. هنوز به رسم گذشته در 2 دهه نخست محرم عزاداران را به ناهار و شام دعوت می کنند و مراسم عزاداری در آن از تکلف به دور است. پیرغلامان در این حسینیه میانداری می کنند و جوان ترها پا در رکاب، آیین عزاداری را سینه به سینه یاد می گیرند تا به دست نسل های آینده برسانند.

من خادم حسینیه هستم. این جمله مشترکی است که همه پیشکسوتان حسینیه خود را با آن معرفی می کنند. خدمت در دستگاه عزاداری امام حسین(ع) افتخاری است که آن را از پدر و پدربزرگ خود به ارث برده اند و پس از آنها، راهشان را ادامه می دهند. حاج احمد فرحزادی از اعضای هیئت امنای حسینیه است و مانند همه اهالی قدیمی فرحزاد، نخستین خاطراتش را از محله از همین حسینیه در یاد دارد. او می گوید: فرحزاد روستایی بسیار قدیمی و برگزاری مراسم عزاداری در آن ریشه دار است. پیش از ساخته شدن حسینیه در مکان فعلی، این مراسم در تکیه ای دیگر در این روستا برگزار می شد. سپس از ساخته شدن تکیه فرحزاد، همه اهالی این روستا در این تکیه جمع می شدند. تا 50 سال پیش روستای فرحزاد جمعیت زیادی نداشت. تکیه هم محل عزاداری اهالی همین روستا بود. روزهای تاسوعا و عاشورا که در تکیه غذای نذری طبخ می شد، حدوداً 13 سینی غذا آماده می شد؛ یعنی تعداد افراد به 70 نفر می رسید.

اما در سال های اخیر، هم جمعیت فرحزاد رشد خیلی زیادی کرده است و هم مردم از جاهای مختلف برای عزاداری به اینجا می آیند. ما هر شب از بیش از 3 هزار نفر پذیرایی می کنیم. از حمام قدیمی می گوید که درست در کنار ساختمان حسینیه ساخته شده و معماری قاجاری آن هنوز هم دست نخورده باقی مانده است. این حمام گوشه ای از موقوفات حسینیه است: از قدیم رسم بود که کنار حسینیه ها و مساجد، حمامی هم می ساختند و وقف می کردند. ساختمان حمام فرحزاد به همان شکل گذشته باقی مانده است. چند باری تصمیم به مرمت آن گرفته ایم اما هنوز مرمت اتفاق نیفتاده. این تنها موقوفه حسینیه نیست و اهالی قدیمی به دلیل باور و ارادتی که به حسینیه و عزاداری برای امام حسین(ع) داشتند، زمین و املاکی را وقف کرده اند. از حال و هوای قدیمی حسینیه یاد می کند که سلسله مراتب در آن بر اساس سن بود. برای مثال بلند کردن علم تنها کار پیشکسوتان و پیرغلامان بود و آداب خاص خود را داشت. همین طور چای ریختن و نوحه خوانی و میانداری عزا.

حسینیه فرحزاد بود و تعزیه های معروفش

پدرش خادم حسینیه بود و اکنون خودش برای عزاداران چای می ریزد و از آنها پذیرایی می کند. حاج احمد بهترین روزهای کودکی اش را در حسینیه گذرانده و آداب و رسوم قدیمی را به نسل های بعد می رساند. او می گوید: برگزاری تعزیه یکی از مراسم معروف حسینیه بود. برای این کار مردم محله خودشان لباس و وسایل تعزیه تهیه کرده بودند و هر سال در شب های مختلف ماه محرم تعزیه برگزار می کردند. این نمایش ها هم بسته به واقعه ای که در هر روز رخ داده با دیگری فرق می کرد.

علاقه مردم به هنر تعزیه آنقدر زیاد بود که در مراسم شام غریبان هم تعدادی از افراد در لباس تعزیه در صحن حسینیه حاضر می شدند و پا به پای عزاداران، مجلس عزا را گرم می کردند. متأسفانه چندین سال است که برگزاری این مراسم به فراموشی سپرده شده است. در یکی، 2 سال گذشته برای اجرای تعزیه از گروهی دعوت می شود، اما کیفیت تعزیه های قدیمی را ندارد.

از خانه پدری اش یاد می کند که روبه روی حسینیه قرار داشت و روزی که دزد همه دارایی پدرش را برده بود: آن زمان تنها دارایی پدرم در روستا گله گوسفند بود. یک روز سراسیمه پیش پدرم رفتم و خبر دادم که گله را دزد زده. مستأصل شده بود و نمی دانست چه کند. رو کرد به حسینیه و اشکش سرازیر شد. می گفت این گله، همه دارایی من است. عجیب بود که تا شب نشده، همه گوسفندها را در میدان اعدام، حوالی کشتارگاه پیدا کردیم. دزد، آنها را به افراد مختلف فروخته بود. 4 رأس گوسفند از یک قصابی و 6 رأس از یک قصابی و 2 رأس از یکی دیگر، همه را پیدا کردیم. هیچ کس فکرش را هم نمی کرد اما پدرم از همان ابتدا امیدوار بود چون کار را از خدا خواسته بود و او را به عشقش یعنی به امام حسین(ع)، قسم داده بود.

حاج غلام درویش استاد ما بود

عزاداری در حسینیه فرحزاد از روز نخست محرم آغاز می شود و تا 40 روز ادامه دارد. پیش از آغاز ماه محرم، حسینیه برای میزبانی از مردم آماده می شود و هرکسی از اهالی محله، توانایی و مهارت خود را در راه خدمت به اهل بیت(ع)، در اختیار حسینیه می گذارد. از برقکار و نجار گرفته تا آشپز و افراد دیگر. وقتی حرف از خادمان حسینیه می شود، اهالی سرشناس و قدیمی فرحزاد و با موهای سفید و گندمی معرفی می شوند. مجتبی صداقت یکی از این پیشکسوتان است که می گوید: در این محله، حسینیه فرحزاد نقش تأثیرگذاری در شکل گیری روابط دارد. از زمان قدیم این حسینیه محلی برای تجمع و مشورت اهالی بود. سر سفره های اطعامی که پهن می شد، همه اهالی از هر طبقه و خانواده ای دور هم می نشستند و معاشرت می کردند.

چه مسائلی که پای همین سفره ها و در همین مجالس حل نشد. مسائل بزرگ وقتی به این جمع می رسیدند، تبدیل به مسئله ساده ای می شدند که هرکدام از اهالی گوشه ای از آن را در دست گرفته بودند. در همین مجالس بود که قدیمی ها برای تهیه مسکن یکی از اهالی دست به دست هم دادند. همین اتفاق ها هم موجب شد تا حسینیه به خانه امید اهالی تبدیل شود و رسیدگی به آن را در اولویت خود قرار دهند. هیچ کاری در این حسینیه زمین نمی ماند و کسی برای خدماتی که انجام می دهد، ریالی دریافت نمی کند.

از حاج غلام درویش می گوید که کدخدای فرحزاد و متولی حسینیه بود: حاج غلام درویش؛ اهل کرامت بود و در همه فرحزاد کسی پیدا نمی شد که روی حرفش، حرفی بزند. همه ما آداب حسینیه داری را از او یاد گرفته ایم. تعداد پیشکسوتان و پیرغلامان حسینیه، که هرکدام در زمانه خود اثرگذار بوده اند، کم نیست. همین الان هم افراد زیادی در این حسینیه هستند که نامشان به نام حسینیه گره خورده است و از کودکی ایام محرم را در اینجا گذرانده اند و اینک میانداری می کنند و به خدمتگزاری در دستگاه امام حسین(ع) مشغول هستند. همت همین افراد است که هر روز افراد بیشتری به حسینیه فرحزاد می آیند؛ کسانی که آشنایی با آنها نداریم و نقطه مشترکمان همان عشق و ارادت به امام حسین(ع) و اهل بیت(ع) است.