آیا توصیه قدیمی مجری های برنامه کودک در خصوص فاصله گرفتن از تلویزیون، واقعا درست بود؟ - بلندانیوز

اما با در نظر گرفتن فناوری تلویزیون ها در دهه های 1350 تا 1370، این توصیه هایی مکرر از نظر فنی و چشم پزشکی این توضیه واقعا اشتباه بوده است؟

تلویزیون های CRT: ساختار و ویژگی های فنی

تلویزیون های نسل قدیم، موسوم به CRT (Cathode Ray Tube)، از فناوری پرتوهای الکترونی برای نمایش تصویر بهره می بردند. در این دستگاه ها، یک تفنگ الکترونی الکترون ها را با انرژی بالا به سمت صفحه فسفری پرتاب می کرد و به وسیله میدان های مغناطیسی، مسیر آن ها را به گونه ای کنترل می کرد که تصویر نهایی با اسکن خطی (خط به خط) شکل گیرد.

ویژگی های مهم فنی این نمایشگرها که بر سلامت چشم تأثیر می گذاشت عبارت اند از:

نرخ بازسازی پایین تصویر (Refresh Rate): معمولاً بین 50 تا 60 هرتز، که در بعضی شرایط، به ویژه نور کم، باعث سوسو زدن قابل درک یا زیرآستانه ای در تصویر می شد.

درخشندگی غیریکپارچه تصویر: نور حاصل از فسفرها به طور یکنواخت در سراسر صفحه توزیع نمی شد.

تشعشعات میدان های الکترومغناطیسی و ایکس: اندازه کمی از پرتوهای X در فرایند فراوری تصویر آزاد می شد که اگرچه عموماً در محدوده ایمن بودند، ولی در تلویزیون های معیوب یا پرمصرف، می توانستند از حد مجاز فراتر روند.

رزولوشن پایین و مشاهده خطوط اسکن: چشم بیننده، به ویژه از فاصله نزدیک، درگیر تشخیص خط به خط تصویر و هماهنگ سازی آن ها می شد.

اثرات فیزیولوژیکی مشاهده تلویزیون های CRT بر چشم

از منظر پزشکی، تماشای تلویزیون های CRT از فاصلهٔ نزدیک موجب بروز چندین پاسخ فیزیولوژیک در چشم می شد که عبارت اند از:

افزایش فعالیت عضلات مژگانی (Ciliary Muscles): تمرکز مداوم روی صفحه ای نزدیک باعث انقباض پیوسته این عضلات شده و زمینه ساز خستگی چشم یا استنوفوریا (Asthenopia) می شد.

خشکی سطح قرنیه: تماشای طولانی مدت صفحهٔ درخشان، منجر به کاهش دفعات پلک زدن و در نتیجه خشکی نسبی اشک و التهاب خفیف سطح چشم می شد.

تحریک فشر بینایی مغز به خاطر سوسوهای زیرآستانه ای: نرخ بازسازی پایین تصویر و سوسو زدن منجر به تحریک مستمر کورتکس بینایی شده و در مواردی باعث سردرد ناشی از فشار بر سیشتم بینایی می شد یا سردرد میگرنی را تشدید می کرد.

فشار مضاعف به سیستم تطابق چشم بچه ها: در دورهٔ رشد، سیستم بینایی کودک هنوز در حال تکامل است. مشاهدهٔ اشیای نزدیک برای مدت طولانی، می تواند به پرکاری تطابق و حتی نزدیک بینی القایی منجر گردد.

تحلیل توصیه فاصله 3 تا 4 متری در دهه های گذشته

این فاصله گذاری نه تنها از نظر پزشکی، بلکه از منظر فنی نیز منطقی و بجا بوده است. دلایل آن عبارت اند از:

کاهش شدت میدان الکترومغناطیسی و پرتوهای ایکس: با افزایش فاصله، طبق قانون مربع معکوس، شدت این تابش ها به طور نمایی کاهش می یافت.

کاهش فشار تطابقی چشم: چشم انسان برای تمرکز بر اشیاء دور، در شرایط تطابق استراحت قرار گرفته است. افزایش فاصله به کاهش تنش تطابقی یاری می نماید.

افزایش وضوح ذهنی تصویر با کاهش خطوط اسکن قابل تشخیص: از فاصله دور، جزئیات ساختاری تصویر دیگر به چشم نمی آمد و مغز تصویر را یکپارچه تر پردازش می کرد.

هماهنگی با زاویه دید استاندارد: در تلویزیون های 20 تا 28 اینچی، زاویه دید توصیه شده به وسیله سازمان های بین المللی حدود 30 درجه بود که با فاصله 3 تا 4 متری برای بیننده در مرکز تصویر، بهینه می شد.

مقایسه با فناوری های نمایشی امروزی

تلویزیون های LCD و OLED امروزی دیگر از فناوری پرتو الکترونی استفاده نمی نمایند. نرخ بازسازی تصویر به مراتب بالاتر است (120 تا 240 هرتز)، درخشندگی و توزیع نور بهینه شده و تشعشعات فرابنفش و ایکس تقریباً صفر هستند. از سوی دیگر، رزولوشن بالا، کاهش احتیاج به تمرکز بالا را ممکن ساخته است. با این حال، خیره شدن طولانی به هر نمایشگری بدون پلک زدن کافی، می تواند موجب خشکی چشم و خستگی گردد.

نتیجه گیری

آنالیز جامع ابعاد فنی و پزشکی تلویزیون های CRT نشان می دهد که توصیه های ارائه شده در دهه های گذشته مبنی بر رعایت فاصله 3 تا 4 متری، بر پایه دانش علمی آن دوران راسخ بوده و همچنان با یافته های مدرن قابل دفاع است. این توصیه، چه از حیث کاهش خطر تشعشع، چه از منظر بهداشت بینایی بچه ها، راهکاری مؤثر برای کاهش عوارض کوتاه مدت و بلندمدت بوده است.