شبیخون مازوت به آسمان تهران - بلندانیوز

به گزارش دنیای اقتصاد آنالیز تغییرات شاخص کیفیت هوا در طول 10 روز نخست آبان ماه حکایت از جهش غلظت گاز دی اکسید گوگرد در آسمان تهران نسبت به سال گذشته و حتی نسبت به ماه گذشته دارد.

علاوه بر ازن، ذرات معلق کوچکتر از 5/ 2 میکرون، ذرات معلق کوچکتر از 10 میکرون، دی اکسید نیتروژن و مونوکسید کربن، گاز SO2 یا دی اکسید گوگرد نیز یکی از شش آلاینده هوای شهر تهران است که اگر شاخص کیفیت هوا از نظر این آلاینده به مقادیر بالاتر از 100 واحد برسد، هوا تحت تاثیر این نوع از آلودگی برای گروه های حساس جامعه ناسالم می گردد. اما اندازه این شاخص اگرچه از مرز آلودگی هنوز فراتر نرفته است، اما جهش قابل توجهی پیدا نموده که سوال برانگیز است. شاخص کیفیت هوا به لحاظ غلظت دی اکسید گوگرد در جو در مهرماه زیر 30 و در شهریور 26 واحد بود.

این در حالی است که در آبان شاخص کیفیت هوا به لحاظ غلظت این آلاینده گازی یک باره افزایش یافت. در ابتدای آبان ماه شاخص کیفیت هوا از نظر دی اکسید گوگرد 84 واحد بود و پس از آن در روز های هفتم، هشتم و دهم نیز به تریتب مقادیر 79، 71 و 74 واحد برای این شاخص ثبت شد که نه تنها نسبت به ماه های اخیر بلکه نسبت به مدت مشابه پارسال نیز افزایش چشم گیری داشته است. میانگین شاخص کیفیت هوا به لحاظ غلظت دی اکسید گوگرد در 10 روز نخست آبان ماه 53 واحد بود که این اندازه 8/ 1 برابر شاخص در مهرماه است.

اما سال گذشته نیز ردپای گوگرد در آلودگی هوای تهران طی پاییز و زمستان رصد شد و اکسید های گوگرد به عنوان رقیب آلاینده اصلی هوا یعنی ذرات معلق کوچک تر از 5/ 2 میکرون - که منبع اصلی انتشار آن اگزوز خودرو ها است - ظاهر شدند. البته در سال گذشته افزایش شاخص دی اکسید گوگرد در آذر ماه افزایشی شد؛ اما نه به اندازه روز های اخیر. در آذر 1399 شاخص دی اکسید گوگرد زیر 50 واحد بود و در بدترین حالت، در 10 دی ماه به 65 واحد افزایش یافت.

این در حالی است که امسال گویا منابع فراوری این نوع آلاینده زودتر از موعد دست به کار شده و به آسمان تهران حمله ناگهانی نموده اند. منبع اصلی انتشار اکسید های گوگرد در هوا استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه ها و صنایع مستقر در اطراف تهران و نیز گازوئیل با استاندارد کمتر از یورو چهار است که اگر به وسیله خودرو های سنگین استفاده گردد، نتیجه آن انتشار این آلاینده گازی در جو است.

با وجوداین با توجه به اینکه تغییر محسوسی در نوع سوخت مصرفی و الگوی حرکت خودرو های سنگین رخ نداده است، به نظر می رسد عامل اصلی افزایش یک باره مقادیر گاز دی اکسید گوگرد در آسمان تهران مازوت سوزی در نیروگاه ها و احتمالا بعضی صنایع ریخته گری فعال در اطراف مرکز باشد.

اگرچه اخباری از سوی اداره کل محیط زیست استان تهران مبنی بر ممنوعیت مازوت سوزی در این استان در بازه زمانی چهار ماهه از ابتدای آبان 1400 تا سرانجام بهمن ماه منتشر شد؛ اما این جهش شاخص کیفیت هوا به لحاظ دی اکسید گوگرد نشان می دهد مصرف مازوت زودتر از موعد توانسته آسمان تهران را کدر و مسوولان را غافلگیر کند. در پی کاهش محسوس دمای هوا از اواخر مهرماه تا به امروز، نگرانی درباره تکرار اتفاقات سال گذشته و افزایش آلودگی از ناحیه اکسید های گوگرد تشدید شده است.

در نیمه دوم پارسال به دو دلیل بر اندازه مصرف مازوت در نیروگاه ها افزوده شد که نتیجه آن به افزایش غلظت ذرات معلق و دی اکسید گوگرد در هوا انجامید و شرایط خطرناکی را برای عموم افراد جامعه رقم زد. یک دلیل افزایش مصرف گاز در نیمه سرد سال بود که سوخت رسانی به نیروگاه ها را برای شرکت گاز سخت کرد و آن ها ناگزیر به استفاده از سوخت مایع شدند.

دلیل دوم نیز پر شدن انبار های مازوت بود که، چون به دلیل شرایط تحریم فروش آن ها به کشور های دیگر با مشکلاتی همراه بود، بعضی نیروگاه ها به مصرف آن روی آوردند. امسال، اما به نظر می رسد بعضی صنایع نیز با وجود ممنوعیت چهار ماهه اعلامی به مصرف این نوع سوخت روی آورده اند که زمینه ساز جهش زودهنگام غلظت دی اکسید گوگرد در تهران شده است.

به گزارش دنیای اقتصاد امسال در حالی شاهد شبیخون آلاینده گوگرددار به آسمان تهران هستیم که در روز های اخیر وزیر نفت وعده مازوت سوزی حداقلی در امسال را عنوان نمود. اخیرا با منتشرشدن عبارتی در متن یک خبر از سومین نشست هماهنگی و برنامه ریزی تامین سوخت زمستانی مبنی بر استفاده حداکثری از مازوت در نیروگاه ها این تلقی به وجود آمد که وزارت نفت بنا را روی گازوئیل و مازوت سوزی در نیروگاه ها گذاشته است و تنها ممکن است قطعی برق یا گاز خانگی کمتری در زمستان پیش رو ببینیم؛ اما کماکان معضل آلودگی هوا در کلان شهر ها به دلیل استفاده از سوخت آلاینده به قوت خود پابرجا بماند.

اما بعضی مسوولان وزارت نفت در واکنش به این خبر تاکید کردند که برای نوع سوخت مصرفی نیروگاه ها اولویت بندی صورت گرفته است؛ به نحوی که قرار است به ترتیب گاز، گازوئیل و سپس نفت کوره (مازوت) در صورت لزوم استفاده گردد.

وزیر نفت نیز اخیرا در بازدید از شرکت ملی گاز گفت: باید گازرسانی به نیروگاه ها و صنایع به صورت حداکثری انجام گردد تا به استفاده از سوخت مایع شامل گازوئیل و مازوت روی نیاورند. با این حال، او گفت با وجود آمادگی کاملی که در بخش فراوری گاز وجود دارد، درصورت کمبود گاز، ذخیره سازی سوخت مایع نیز به اندازه کافی صورت گرفته است.

شواهد آماری نشان می دهد مازوت و گازوئیل با افزایش سهم 2 تا 3 برابری در سبد سوخت نیروگاه ها، به عنوان عامل اصلی آلودگی های گوگردی در تهران و کلان شهر ها در زمستان سال گذشته شناسایی شدند. این در حالی است که قبل از وقوع آلودگی ها، سهم مصرف مازوت و گازوئیل در خوراک نیروگاه ها 6 و 14درصد بود که این اندازه در دی ماه آلوده سال 99 به ترتیب به 16 و 41درصد رسید.

به همین خاطر اخیرا یکی از مسوولان وزارت نفت در مصاحبه ای گفت: اولویت اول و دوم سوختی برای فراوری برق، گاز و گازوئیل بوده و در صورت عدم دسترسی به آن ها ناچار به استفاده از مازوت خواهیم شد.

در عین حال از مجموع اظهارات مقامات وزارت نفت این طور برمی آید که بر خلاف برنامه ممنوعیت مطلق مازوت سوزی به مدت چهار ماه در استان تهران، احتمال روی آوردن به استفاده از این سوخت پرآلاینده نه تنها در نیروگاه ها، بلکه در بعضی صنایع نیز وجود دارد؛ چراکه امسال چالش خاموشی به مراتب پررنگ تر از سال گذشته بود و این موضوع ممکن است بعضی صنایع را به مازوت سوزی ترغیب کند.

به همین دلیل عبدالرضا شیخان، دبیر انجمن سیمان نیز اخیرا اعلام نموده: اگر کمبود گاز اتفاق بیفتد، با توجه به برنامه ریزی دولت برای قطع نشدن گاز خانگی، احتمال اعمال فشار به واحد های فراوریی زیاد است. اما خوشبختانه (!) صنعت سیمان دوگانه سوز است و اغلب کارخانه ها می توانند با مازوت هم فراوری داشته باشند. به این ترتیب درحالی که از اظهارات مسوولان این طور بر می آمد که مازوت سوزی صرفا برای شرایط بحرانی کمبود گاز، آن هم در روز های سرد زمستان مجاز می گردد؛ اما به نظر می رسد بر خلاف وعده ها، بعضی صنایع از هم اکنون در پی جایگزینی سوخت مازوت هستند، آن هم در شرایطی که هنوز دمای هوا دو رقمی است و برودت به حدی که مصرف گاز خانگی افزایش چشم گیری داشته باشد، نرسیده است.

شهر تهران از ابتدای امسال تا دیروز، 2 روز هوای پاک، 182 روز هوای قابل قبول (سالم با شاخص 51 تا 100)، 42 روز هوای ناسالم برای گروه های حساس جامعه و یک روز هوای ناسالم برای همه افراد داشته است. این در حالی است که در مدت مشابه سال گذشته تهرانی ها 15 روز هوای پاک تنفس کردند و 154 روز نیز کیفیت هوا قابل قبول، 56 روز هوا ناسالم برای گروه های حساس و 2 روز هوا برای همه افراد جامعه ناسالم بوده است. این نگرانی وجود دارد که شبیخون آلودگی به آسمان تهران به منزله همدست کرونا عمل کند و چاشنی بروز موج ششم این بیماری در هفته های پیش رو گردد.

امسال شرایط وخیم آلودگی ناشی از مازوت سوزی زودتر و شدیدتر از سال گذشته شروع شده و این در حالی است که به گفته یک مقام سابق سازمان حفاظت محیط زیست، آلودگی هوا می تواند تلفات کرونا را تا 8 درصد افزایش دهد؛ چراکه آلاینده ها به عنوان ناقل ویروس در هوا عمل می نمایند و بر اندازه پراکنش کرونا بیفزاید.

نگرانی از بابت افزایش انتشار آلاینده گازی دی اکسید گوگرد بعلاوه از این جهت که ماندگاری آن در هوا، 2 تا 4 روز بوده و از همه آلاینده های دیگر بیشتر است، صورت جدی تری دارد؛ چراکه ماندگاری بالا قدرت تخریب این گاز در ریه شهروندان را افزایش می دهد و نیز در نتیجه عوارض ناشی از آلودگی هوا، آسیب پذیری ریه در برابر ویروس کرونا افزایش می یابد.